Biedronkowo

Ogórecznik lekarski (Borago officinalis L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny ogórecznikowatych (szorstkolistnych). Pochodzi z krajów śródziemnomorskich. W Polsce uprawiany, czasami występuje w formie zdziczałej (efemerofit), jako chwast.
Roślina jednoroczna osiągająca wysokość do 60 cm, cała odstająco i szorstko owłosiona. Wydziela przyjemny, odświeżający zapach ogórków.

Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziona i szorstko owłosiona.

Liście
Dolne są duże, eliptyczne, górne małe, podługowate i obejmujące na wpół łodygę. Brzegiem faliste, pomarszczone.

Kwiaty
Duże, zwisające, wyrastają na szczycie łodygi w formie luźnej, ulistnionej skrętki. Kielich prawie wolny, składający się z 5 wąskich działek. Średnica do 3 cm. Kolista korona o bardzo krótkiej rurce, zbudowana jest z 5 dużych, zaostrzonych płatków o barwie niebieskiej i 5 białych osklepek. Pręcików 5, słupek 1. Roślina miododajna, owadopylna, kwitnie od czerwca do lipca.

Owoc
Rozłupnia zawierająca 4 żeberkowane rozłupki.
Sposób uprawy : uprawia się z nasion, które sieje się jesienią, lub wczesną wiosną w rzędy co 30-40 cm, na głębokość 2 cm. Nie wymaga specjalnej pielęgnacji. Zwykle rozsiewa się sam. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby, ani stanowiska.

Surowiec zielarski:
olej z ogórecznika lekarskiego (borogoglandyna) (Oleum Boraginis) o żółtawej barwie ma zastosowanie w kosmetyce do pielęgnacji skóry bardzo suchej, łuszczącej się, wrażliwej. Zawiera składniki spotykane dotychczas tylko w mleku matki.
ziele (Herba Boraginis) zawiera flawonoidy, garbniki, sole mineralne (m. in. rozpuszczalną, dobrze przyswajalną dla organizmu krzemionkę oraz azotan potasu), witaminę C, magnez, potas, alantoinę, śluzy, kwas jabłkowy, kwas cytrynowy.

Działanie: łagodne działanie moczopędne, przeciwzapalne, uspokajające i bakteriobójcze. Używany jest wewnętrznie do leczenia zapaleń i uszkodzeń błon śluzowych jamy ustnej, układu oddechowego, przełyku, żołądka, jelit, a także w przewlekłym zapaleniu nerek, chorobie reumatycznej i jako środek łagodnie uspokajający. Zewnętrznie używa się jako odwar przy oparzeniach skóry, czyrakach, odmrożeniach, wybroczynach, trądziku młodzieńczym, świądzie skóry i trudno gojących się ranach. Najczęściej używa
się w postaci naparu. Olej z nasion zalecany jest przy leczeniu nerwic, depresji, schizofrenii, a także przy wzmożonym wysiłku umysłowym i fizycznym, w czasie menopauzy. Działa korzystnie na ośrodki mózgowe, poprawia krążenie i pracę gruczołów dokrewnych.
Regularne spożywanie odwarów (łyżkę ziół zalać szklanką wody i gotować na wolnym ogniu 5-7 minut) zwiększa wydalanie moczu i umożliwia usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii oraz jonów chloru, mocznika i kwasu moczowego.
Zbiór i suszenie: ścina się całe kwitnące pędy, suszy na słońcu lub w suszarni.

Roślina miododajna:
Jeden kwiat ogórecznika zawiera aż do 12 mg nektaru, a w nim 44-77% cukru.
Sztuka kulinarna: młode, jeszcze nie owłosione liście, drobno posiekane, używane są jako przyprawa do sałatek, sosów, zup. Smakiem i zapachem przypominają ogórki. Używa się ich też do przyprawiania mięsa (szczególnie baraniny), twarogu.
Używa się go do aromatyzowania niektórych likierów, napojów, octu, win.

Ciekawostki
W cesarstwie rzymskim jego kwiaty i liście dodawano żołnierzom przed bitwą do wina, co pobudzać miało ich waleczność. To właśnie z legionami rzymskimi ogórecznik zawędrował do Europy Północnej. Kwiaty i nasiona ogórecznika lekarskiego (Borago officinalis) znane już były w starożytności. Jego liście (także kwiaty) dodawano do wina, aby podsycić siłę i odwagę legionistów. Wierzono także, iż ogórecznik poprawia samopoczucie i leczy od smutku. Dlatego właśnie dodawano go także gościom podczas uczt. W Europie północnej pojawił się właśnie dzięki legionom rzymskim. Dziś dziko występuje w całej Europie oraz Azji. Zebrane w
ogrodzie niebieskie dzwonki ogórecznika będą idealne do alkoholu i deserów, a młode liście do sałatki.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Ziele to zawiera substancje śluzowe, alanteinę, alkaloidy, związki cyjanogenne, rozpuszczalną krzemionkę kwasy organiczne, choinę, garbniki i sole mineralne.

Jak i na co działa?
- Wyciągi z ziela ogórecznika działają osłaniająco na błonę śluzową żołądka, jamy ustnej i gardła,
- ponadto działają moczopędne,
- napotne,
- przeciwzapalne,
- zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się tkanki łącznej,
- mogą być wykorzystywane w leczeniu goścca, dny i wielu chorób skóry,
- zmniejszają stany zapalne w przewodnie pokarmowym i nerkach,
- tłumią wzmożoną wrażliwość u ludzi z nerwicą,
- obniżają gorączkę.

JAK STOSOWAĆ?

Zastosowanie lecznicze
Z zasuszonych kwiatów przygotowuje się napar, który można pić jako lek na ból gardła lub żołądka. Ostudzony można także stosować do relaksujących kąpieli i jako okład na poparzoną i poranioną skórę, ponieważ przyspiesza gojenie i działa przeciwzapalnie.

Zastosowanie kulinarne
Młode liście ogórecznika mają lekki posmak ogórka (stąd nazwa), można je dodawać do wszelkich sałatek, dipów i sosów. Dobrze pasują także do drobiu. Kwiaty natomiast można dodawać do wina, herbaty i także do deserów. Ponadto świeże kwiaty ogórecznika efektownie wyglądają zamrożone w kostach lodu (do napojów).

JAK HODOWAĆ?

Stanowisko
Ogórecznik rośnie wysoko (30-60 cm) i bujnie, dlatego nie powinien rosnąć w bliskim sąsiedztwie z innymi roślinami, zwłaszcza uprawnymi, ponieważ dominuje w walce o wodę i składniki mineralne, co powoduje, iż inne rośliny znacznie gorzej rosną. Stanowisko powinna być dobrze nasłonecznione i otwarte.

Gleba
Wymaga ziemi lekkiej, przepuszczalnej, lecz zasobnej w wodę.

Rozmnażanie
W naszym kimacie jest to roślina jednoroczna, dlatego rozmnaża się ją tylko poprzez wysiew nasion. Warto siać ją co roku w tym samym miejscu, ponieważ często wysiewa się samorzutnie. Dlatego najczęściej nie ma potrzeby w kolejnym roku dosiewania go, ponieważ wyrośnie wówczas aż nadto. Nasiona wysiewa się w kwietniu, ale można także na początku czerwca. Wchody są na ogół nierównomierne i powolne, ale obfite.

Pielęgnacja
Roślina ta nie wymaga szczególnej pielęgnacji, jedynie regularnego odchwaszczania. Jest odporna na mrozy i niesprzyjające warunki atmosferyczne.

Zbiór
Zbiór nasion z kwietniowego wysiewu odbywa się w sierpniu, z późniejszego we wrześniu. Kwiaty można suszyć i przechowywać w szczelnych naczyniach, w suchych i chłodnych miejscach.

Wskazówki
- Ogórecznik uprawia się w pierwszym roku po oborniku.
- Przed sianiem warto zasilić glebę mieszanką nawozową taką, jaką stosuje się pod warzywa.
- W pierwszym okresie po wschodach należy glebę spulchniać w międzyrzędziach.
- Należy także regularnie (raz na dobę) podlewać.